Ο κ. Μ. Σαρρής στο συμβάν του Γραφείου Προγραμματισμού στις 12 Μαΐου 2007.
Το Σαββατοκύριακο 11 και 12 Μαΐου 2007 εξελίχτηκε σε ξενοδοχείο ένα πρωτόγνωρο για την Δημόσια Υπηρεσία συμβάν. Το προσωπικό του Γραφείου Προγραμματισμού, Γενικός Διευθυντής, Διευθυντές και Λειτουργοί, κάτω από έναν εμψυχωτή αναζητούσαν την πορεία που έπρεπε να πάρει το Γραφείο ενόψει σημαντικών αλλαγών στο ρόλο του. Αυτή η αλλαγή ήταν η απομάκρυνση του Προϋπολογισμού Ανάπτυξης του κράτους από το Γραφείο και ανάληψή του από το Υπουργείο Οικονομικών, αυτό θα γινόταν το 2008.
Έγιναν στο παρελθόν προσπάθειες να γίνει τούτο αλλά προσέκρουαν στην αντίσταση Λειτουργών του Γραφείου. Περισσότερο προσέκρουαν στην συσσωρευμένη γνώση που είχε το Γραφείο σε αναπτυξιακά θέματα, αποτίμηση έργων, ιεράρχηση τους και στην συνέπεια και ακολουθία που χρειαζόταν για αποτελεσματική εκτέλεσή τους.
Αυτή τη φορά τα πράματα ήταν διαφορετικά. Ο τότε (2007) Υπουργός Οικονομικών Μιχάλης Σαρρής, από την προϋπηρεσία του σε τράπεζες και στην Διεθνή Τράπεζα ήταν επιρρεπής στο νομισματισμό δηλ. την οικονομική θεωρία και πρακτική περί ελέγχου του χρήματος σε μια οικονομία ως του στοιχείου για οικονομική σταθερότητα. Η θέση του ήταν, όπως την εξήγησε στο συμβάν, ότι το Υπουργείο Οικονομικών έπρεπε να ελέγχει πλήρως τις δαπάνες του κράτους. Επίσης ο τότε Γενικός Διευθυντής και οι Διευθυντές του Γραφείου Προγραμματισμού είχαν ήδη αποδεχτεί την μετακίνηση της ευθύνης για τον Προϋπολογισμό Ανάπτυξης από το Γραφείο στο Υπουργείο Οικονομικών. Το συμβάν στο ξενοδοχείο είχε ειδικά οργανωθεί για να πεισθούν οι διαφωνούντες ότι η αλλαγή έπρεπε να γίνει. Έτσι ο Προϋπολογισμός Αναπτύξεως για το 2008 παραδόθηκε σε πρωταρχική μορφή στο Υπουργείο.
Μερικά άλλα: Από τα μέσα των ’90, νεαροί με γραβάτες κυκλοφορούσαν και πουλούσαν σε αμερικανούς ονειρώδη σπίτια. Δουλειές υπήρχαν, οι τράπεζες ήταν γεμάτες λεφτά και δεκάδες χιλιάδες αμερικάνικες οικογένειες δανείζονταν για σπίτια και αυτοκίνητα που δεν δικαιολογούνταν από το εισόδημά τους.
Πάμε λίγο πιο πριν: Την Μαύρη Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 1992 λειτουργούσε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Νομισματικών Ισοτιμιών. Τα νομίσματα των ευρωπαϊκών χωρών στηρίζονταν ώστε να μην παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Ενόψει της φυγής της Βρετανίας από τον Μηχανισμό ο αμερικανο-ούγγρος Γκιόρκυ Σόρος με βραχείες πωλήσεις (πωλούσε σε μια τιμή με εγγυημένη αγορά σε χαμηλότερη) κέρδισε σε μια μέρα-νύχτα- £1 δισ.
Στα δικά μας: Το 1999 ξαφνικά ανακαλύφθηκε από αποταμιευτές, μικρούς και μεγάλους, το Κυπριακό Χρηματιστήριο. Και εφευρέθηκε τότε η πρακτική «παίζω στο χρηματιστήριο». Αποτέλεσμα να εξαλειφτούν μεγάλα ποσά από τους αποταμιευτές προς τους έξυπνους και τυχερούς που ήξεραν να παίζουν. Πολλά από τα λεφτά εκείνα φυγαδεύτηκαν στο εξωτερικό ή επενδύθηκαν σε ακίνητα. Το χειρότερο, έχασε το Χρηματιστήριο της Κύπρου για μια γενιά ανθρώπων την αξιοπιστία του ως μέσο άντλησης επενδυτικών κεφαλαίων.
Στην προσπάθεια να μπούμε στην Ευρώπη και σύντομα στο Ευρώ, το 2002 εισήχθηκε η φορολογική αμνηστία για να επιστρέψουν πολλά λεφτά, ακόμα και από εκείνα που σουφρώθηκαν στο χρηματιστήριο. Τα λεφτά αυτά μπήκαν κυρίως σε ακίνητα φουσκώνοντας περισσότερο τη φούσκα. Την ίδια χρονιά (2002) ύστερα από χρόνια προετοιμασία της παραγωγικής της βάσης η Κίνα γίνεται δεκτή στον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου.
Μα αυτά είναι «λίθοι τε και πλίνθοι και ξύλα και κέραμος ατάκτως ερριμμένα»; Ναι. Κάτω όμως από μια διαφανή ομπρέλα που εξηγεί την κρίση που ξεκίνησε το 2007-2008, επηρέασε όλες τις οικονομίες της δύσης και οδήγησε την Ελλάδα και την Κύπρο σε φριχτή κατάσταση. Γενικά η Δύση, με εξαιρέσεις, αφιερώθηκε σε ευκαιριακές επενδύσεις πορτοφολίου μεριμνώντας περισσότερο για τις διακυμάνσεις των χρηματιστηρίων αντί να κοιτάζει και να ενισχύει την παραγωγική της βάση, την γεωργία, την βιομηχανία, την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών, την έρευνα και ανάπτυξη. Αυτό έγινε μάλιστα κάτω από το νομισματικό ζήλο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Διεθνούς Τράπεζας με στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που συνήθως κοίταζε με «στρατηγική ματιά» ορισμένους μακροοικονομικούς δείκτες.
Στα δικά μας: Η απώλεια της ικανότητας αξιολόγησης έργων από το κράτος που συντελέστηκε το 2008, είχε αρχίσει με την έναρξη της ενταξιακής πορείας της Κύπρου 8-10 χρόνια πριν. Άρχισε με την προενταξιακή προσπάθεια της Κύπρου και ένταξη προγραμμάτων και έργων στα Ευρωπαϊκά καλούπια. Σταδιακά ο Προϋπολογισμός Ανάπτυξης μετατράπηκε σε κωδικούς με ποσά. Οι διεξοδικές μελέτες σκοπιμότητας και κόστους/οφέλους μετατρέπονταν σε καταχωρήσεις ποσών. Ταυτόχρονα με την προσπάθεια και την ένταξη στην EE. ακολουθήθηκαν τα ευρωπαϊκά πρότυπα και διαδικασίες και εγκαταλείφθηκαν η αξιολόγηση και ιεράρχηση έργων με βάση τις κυπριακές αναπτυξιακές ανάγκες. Αυτό εξηγεί το συνεχές άγχος για το αν απορροφούμε αρκετά κονδύλια από την ΕΕ. Αν απορροφούμε κονδύλια ή όχι το θέμα είναι πού ξοδεύονται τα χρήματα και ποια η απόδοσή τους. Προάγγελος της κατάργησης, του Προϋπολογισμού Ανάπτυξης ήταν η κατάργηση του Τμήματος Μακροοικονομικών Μελετών του Γραφείου Προγραμματισμού το 2007 με τη δικαιολογία ότι το Υπουργείο Οικονομικών και η Κεντρική Τράπεζα είχαν αντίστοιχα Τμήματα. Το σημαντικό στοιχείο της σκοπιάς από όπου βλέπονται οι αριθμοί εξουθενώθηκε και μείναμε στο μέτρημα λεφτών.
Σύνοψη: Μέσα στα πλαίσια γενικής -στη δύση- επικράτησης του νομισματισμού, με εγκατάλειψη στην Κύπρο, της αναπτυξιακής πολιτικής και, πιότερο, την απώλεια της γνώσης, με μόνο γνώμονα τις ευρωπαϊκές διαστάσεις και οδηγίες, χωρίς σημαντική προσπάθεια μελέτης και προγραμματισμού, με καταλυμένη και πίπτουσα την τεχνοκρατική ικανότητα της δημόσιας υπηρεσίας, με τον ιδιωτικό τομέα να εκμεταλλεύεται τον δημόσιο αντί να συνεργάζεται μαζί του, μπήκε η Κύπρος το 2008 σε κρίση. Τα πολιτικά κόμματα, κανένα από τα οποία έχει τεχνοκρατικό υπόβαθρο, ξέμειναν με κενά συνθήματα και ατάκες όπως επανεκκίνηση και ανάκαμψη. Ταυτόχρονα παρατηρήθηκε αύξηση στην τοπική κυπριακή διαφθορά, περισσότερο όμως έγινε μια υπερχείλιση της ελλαδικής τεταρτοκοσμικής διαφθοράς προς την Κύπρο. Και βρεθήκαμε σ’ αυτή την κατάσταση. Για σχεδόν 9 χρόνια.
allonan 